Rượu sake là gì? Khám phá thế giới rượu nhật bản

Rượu sake là một loại đồ uống truyền thống của Nhật Bản, nổi tiếng với hương vị tinh tế và vai trò quan trọng trong văn hóa ẩm thực. Nhưng rượu sake là gì mà lại được yêu thích đến vậy? Dưới đây là những thông tin cơ bản về sake để bạn hiểu rõ hơn trước khi thưởng thức.

Sake là gì?

Sake là rượu lên men được làm từ gạo, men (koji), và đôi khi bổ sung cồn. Không giống rượu chưng cất như whisky hay vodka, sake có quy trình sản xuất gần giống bia hoặc rượu vang, với độ cồn thường từ 14-20%. Sake được gọi là nihonshu (rượu Nhật) tại Nhật Bản để phân biệt với các loại đồ uống khác. Sake là loại rượu gạo ngâm ủ, không qua chưng cất. Với quá trình lên men tương tự như bia, chỉ khác duy nhất một điểm là bia sử dụng men từ chính đại mạch để chuyển hoá tinh bột thành đường còn Sake được sản xuất bằng cách sử dụng một loại men gốc đặc biệt để thực hiện quá trình tương tự (Men Koji). Rượu Sake hảo hạng được ủ từ một năm trở lên và hầu hết rượu đều có hàm lượng cồn theo thể tích từ 15% đến 20%. (Rượu sake đậm đà không pha loãng, được gọi là Genshu, có thể trên 20% ABV).

Nguồn gốc và lịch sử

Lịch sử của rượu sake gắn liền với sự phát triển của nghề trồng lúa ở Nhật Bản. Các ghi chép sớm nhất về đồ uống có cồn làm từ gạo có từ thế kỷ thứ 3 sau Công nguyên. Tuy nhiên, sake hiện đại bắt đầu hình thành vào thời kỳ Nara (710-794) và Heian (794-1185), chủ yếu được sản xuất trong các đền chùa và cung đình.

Trong thời kỳ Edo (1603-1868), kỹ thuật sản xuất sake được cải tiến, các nhà máy sản xuất sake tư nhân xuất hiện, và sake trở nên phổ biến hơn trong dân chúng. Ngày nay, sake là một phần không thể thiếu của văn hóa Nhật Bản và được xuất khẩu đi khắp thế giới.

Nguyên liệu và quy trình sản xuất rượu sake

Nguyên liệu chính

• Gạo Sake: Loại gạo đặc biệt như Yamada Nishiki được mài (tinh chế) để loại bỏ lớp ngoài, giữ lại phần tinh bột tinh khiết. Gạo Sake hoàn toàn không ngon nếu sử dụng để nấu ăn như gạo bình thường. Gạo Sake có một lõi trắng gọi là Shimpaku còn lại sau quá trình mài nhỏ gạo/chà xát gạo.
• Nước: Nước tinh khiết, thường từ suối tự nhiên, ảnh hưởng lớn đến chất lượng sake.
• Men Koji: Một loại nấm mốc đặc biệt giúp chuyển hóa tinh bột gạo thành đường để lên men.

Độ mài gạo/chà xát gạo đóng vai trò quan trọng trong việc phân loại rượu sake. Độ mài gạo càng cao, phần lõi bên trong giữ lại càng ít thì Sake đó càng cao cấp. Hầu hết tinh bột tập trung ở phần tâm hạt gạo Sake, người ta mài gạo để lấy phần lõi tinh bột – nơi chứa đựng nhiều tinh tuý nhất của hạt gạo Sake. Hạt gạo càng mềm, dẻo thì nấm Koji càng dễ len lỏi vào tâm hạt để chuyển hoá tinh bột thành đường chuẩn bị cho quá trình lên men sau này.

Quy trình sản xuất cơ bản

1. Mài Gạo: Gạo được mài để loại bỏ lớp cám bên ngoài, giữ lại phần tinh bột bên trong.
2. Rửa và Ngâm Gạo: Gạo được rửa sạch và ngâm trong nước để hấp thụ đủ độ ẩm.
3. Hấp Gạo: Gạo được hấp chín để tạo điều kiện cho quá trình lên men.
4. Làm Koji: Gạo hấp được cấy men koji và ủ trong điều kiện kiểm soát chặt chẽ.
5. Lên Men: Koji được trộn với gạo hấp, nước và men sake để bắt đầu quá trình lên men.
6. Ép và Lọc: Hỗn hợp lên men được ép để tách rượu sake ra khỏi bã gạo.
7. Tiệt Trùng (hoặc Không): Một số loại sake được tiệt trùng để ổn định hương vị và kéo dài thời gian bảo quản, trong khi nama-zake (sake tươi) thì không.
8. Ủ: Sake có thể được ủ trong một thời gian ngắn trước khi đóng chai.

Phân loại rượu sake

Sake được phân loại dựa trên nhiều yếu tố, bao gồm tỷ lệ mài gạo, phương pháp sản xuất và việc bổ sung cồn. Dưới đây là một số loại sake phổ biến:

Các loại sake phổ biến

• Junmai: đây là loại rượu Sake truyền thống và nguyên chất chỉ được làm từ gạo, nước, men và Koji. Nó không chứa thêm cồn hoặc chất phụ gia. Junmai-shu được đặc trưng bởi hương vị nồng nàn và mạnh mẽ, đây cũng là một trong những loại rượu Sake rất được yêu thích.
• Honjozo: Tương tự như rượu Junmai, rượu cũng được làm theo phương pháp ủ bia truyền thống nghiêm ngặt nhưng có thêm lượng nhỏ rượu chưng cất. Việc bổ sung này mang đến cho rượu hương vị nhẹ hơn và sống động với hương thơm tinh tế.
• Ginjo: Gạo được mài ít nhất 60%, hương vị thường nhẹ nhàng và có hương trái cây.
• Daiginjo: đỉnh cao của nghề thủ công sản xuất rượu Sake với tỷ lệ mài gạo/chà xát gạo từ 50% trở xuống. Rượu trải qua quá trình sản xuất tỉ mỉ ở nhiệt độ thấp hơn, tạo ra một loại rượu Sake mượt mà và thanh lịch. Daiginjo đặc trưng bởi hương vị tinh tế và thường được phục vụ những dịp và nghi lễ đặc biệt.

Các loại sake đặc biệt

Ngoài các loại chính, còn có một số phong cách rượu sake độc ​​đáo mang lại trải nghiệm uống rượu khác biệt:

• Nama-zake: Rượu sake Nama được đóng chai mà không cần thanh trùng, bảo quản hương vị tươi ngon, sống động và hương thơm tinh tế.
• Nigori: Rượu sake Nigori (cloudy) được lọc thô, để lại cặn gạo trong sản phẩm cuối cùng, mang lại hương vị kem và ngọt ngào.
• Koshu: Rượu sake lâu năm, được gọi là koshu, trải qua quá trình ủ có thể kéo dài vài năm, tạo ra hương vị phức tạp, sâu sắc hơn giống như rượu vang lâu năm.

Hương vị và cách thưởng thức rượu sake

Cảm nhận hương vị

Hương vị của sake rất đa dạng, tùy thuộc vào loại gạo, men và phương pháp sản xuất. Sake có thể có vị ngọt, khô, chua, đắng, hoặc umami (vị ngọt thịt). Một số loại sake có hương trái cây (như táo, lê, dứa), hoa (như hoa anh đào, hoa nhài), hoặc thảo mộc.

Nhiệt độ phục vụ

Sake nên được uống như thế nào? Mỗi loại rượu Sake có nhiệt độ tối ưu riêng tùy thuộc vào loại rượu, mùa và sở thích cá nhân. Nói chung hầu hết các loại rượu Sake cao cấp thường được thưởng thức ngon nhất khi được ướp lạnh hoặc ở nhiệt độ phòng (đặc biệt là rượu Ginjo và Daiginjo đắt tiền), trong khi những loại rượu rẻ hơn lại giữ được tốt khi được phục vụ ấm, đặc biệt trong những tháng mùa đông lạnh giá

Cách thưởng thức sake

• Chọn ly phù hợp: Sake thường được phục vụ trong các bình tokkuri và chén ochoko nhỏ. Các loại sake cao cấp có thể được thưởng thức trong ly rượu vang để cảm nhận hương thơm tốt hơn.
• Nhấm nháp từ tốn: Uống sake từ từ để cảm nhận hết hương vị.
• Kết hợp với món ăn: Sake là thức uống tuyệt vời để kết hợp với các món ăn Nhật Bản như sushi, sashimi, tempura, và các món nướng.

Văn hóa và ý nghĩa của rượu sake

Sake không chỉ là một loại đồ uống mà còn là một phần quan trọng của văn hóa Nhật Bản. Nó thường được sử dụng trong các lễ hội, nghi lễ tôn giáo, và các dịp đặc biệt khác.

Sake trong các lễ hội và nghi lễ

Sake thường được dâng lên các vị thần trong các đền thờ Thần đạo và được sử dụng trong các nghi lễ thanh tẩy. Trong các lễ hội, mọi người thường uống sake cùng nhau để cầu chúc may mắn và thịnh vượng.

Sake trong đời sống hàng ngày

Sake cũng được uống trong đời sống hàng ngày, trong các bữa ăn gia đình, tiệc tùng, và các buổi gặp gỡ bạn bè. Uống sake là một cách để thư giãn, tận hưởng cuộc sống, và gắn kết với cộng đồng.

Mua và bảo quản rượu sake

Mua sake ở đâu?

Bạn có thể mua sake ở các cửa hàng chuyên bán đồ uống Nhật Bản, siêu thị lớn, hoặc trực tuyến. Khi mua sake, hãy chú ý đến nhãn mác để biết thông tin về loại sake, nhà sản xuất, và tỷ lệ mài gạo.

Cách bảo quản sake

Sake nên được bảo quản ở nơi mát mẻ, tối tăm, và tránh ánh nắng trực tiếp. Sau khi mở, sake nên được đậy kín và bảo quản trong tủ lạnh, và nên uống hết trong vòng vài ngày để đảm bảo hương vị tốt nhất.

Rượu sake có phải là lựa chọn hoàn hảo cho bạn?

Với hương vị tinh tế, đa dạng và vai trò quan trọng trong văn hóa Nhật Bản, rượu sake là một lựa chọn tuyệt vời cho những ai muốn khám phá thế giới đồ uống Nhật Bản và trải nghiệm những hương vị mới lạ. Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn rượu sake là gì và cách thưởng thức nó một cách trọn vẹn.